Openbare toiletten als mooi voorbeeld van een inclusieve samenleving
Ieder(in), netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte, sloot direct vanaf het begin enthousiast aan bij de Toiletalliantie. “Maar het probleem van te weinig openbare toegankelijke toiletten speelt natuurlijk al veel langer bij onze achterban.” Thijs Hardick is beleidsmedewerker en gebruikt het tekort aan openbare toiletten graag als voorbeeld in zijn lobby voor een inclusieve samenleving. “We zijn er helaas nog lang niet.”
“In een inclusieve samenleving voelt iedereen zich welkom. Zoiets fundamenteels als een toilet is essentieel, het is een aansprekend en makkelijk uit te leggen voorbeeld. Heel veel dingen zijn moeilijk voor te stellen: hoe is het om in een rolstoel te zitten, psychisch kwetsbaar te zijn. Maar iedereen moet naar de wc, weet hoe vervelend het is als dat niet kan. Het is in te denken dat het leidt tot het uitsluiten van activiteiten, en dat het gezondheidseffecten heeft. Niet alleen fysiek als je bewust minder gaat drinken of je plas ophoudt, maar bijvoorbeeld ook vereenzaming. Mensen gaan niet uit eten, niet naar het theater, niet wandelen. Het heeft echt impact op het vermogen mee te kunnen doen. Het lijkt een klein dingetje, toiletten, maar het is zo belangrijk.”
De hele voorraad toiletpapier
Thijs praat gepassioneerd over een inclusieve samenleving. Gelukkig ziet hij de laatste jaren een flinke groei in de bewustwording. “Het is een emancipatiebeweging in Nederland. Waar het vijftig jaar geleden ging om gelijke rechten van mannen en vrouwen, wordt daar nu iedereen bij getrokken. Fantastisch natuurlijk. Maar de effecten zullen de komende jaren pas echt merkbaar gaan worden. Roepen is een ding, maar je wilt ook resultaat zien.” Dat resultaat blijft vooralsnog te veel uit. Er zijn weinig openbare toiletten, laat staan toegankelijke toiletten. En die voldoen vaak niet aan de criteria. “Dat begint al bij de aanleg; veel toiletten voldoen niet aan de minimale maten en positionering uit de Integrale Toegankelijkheidsstandaard. Maar dan volgt ook het gebruik. Hoe vaak zie je niet de voorraad toiletpapier op opgestapelde kratjes in het toegankelijke toilet staan?”
Tolerantie versus gastvrijheid
Alles begint dus bij bewustwording. Dat iedereen naar de wc moet en dat je dat moet faciliteren, maar ook dat je een diverse groep gebruikers hebt. “Voorbeeld daarvan was Amsterdam, waar ze dachten met plaskrullen voor mannen het probleem op te lossen. Dat is uiteindelijk maar voor zo’n beperkt groepje mensen. Het is onbedoelde uitsluiting.” Gelukkig zet Amsterdam nu flinke stappen.
Waarom lijkt het in het onze buurlanden nou zoveel makkelijker te gaan? We zijn toch een tolerant land? “Daar zit precies het probleem. We tolereren elkaar, maar respecteren elkaar niet. Tolerantie en gastvrijheid staan daarin haaks op elkaar; regel het zelf maar. Zo zijn we dus afhankelijk van de goedheid en welwillendheid van toileteigenaren, gemeenten, exploitanten, etc. We hebben wetgeving nodig om het echt af te dwingen.”
Het gaat niet vanzelf
Het proces naar wetgeving op het gebied van openbare toiletten is lang en taai, er gaan vele jaren overheen. “De Toiletalliantie is daarin heel belangrijk. Anders is er geen politieke aandacht en is wetgeving nog verder weg. Nu hebben sommige branches richtlijnen, maar die worden ook niet altijd of niet goed nageleefd.” Het leidt tot schrijnende verhalen van mensen die naar het toilet moeten, maar bij de bouwmarkt worden geweigerd, omdat de toiletten alleen voor personeel zijn bedoeld. “Je bent afhankelijk van de welwillendheid van de medewerker. Of van de café-eigenaar. Dat systeem is te kwetsbaar, we hebben wettelijke kaders nodig.” In Frankrijk is het wettelijk verplicht dat iedere horeca-uitbater een toegankelijk toilet heeft. “En dan zie je dat ineens heel veel kan, ook in kleine ruimtes.”
VN-verdrag Handicap
Thijs is namens Ieder(in) betrokken bij de evaluatie van de implementatie van het VN-verdrag Handicap. Daarin neemt hij uiteraard waar het kan de toiletten mee. “Er is echt veel meer aandacht gekomen voor toegankelijke openbare toiletten. Juist omdat het zo’n goed voorbeeld is voor die inclusieve samenleving. De Toiletalliantie speelt een grote rol, de Hoge Nood-app is een uitkomst. Toch gaat het voor onze achterban nog niet snel genoeg. Er is nog een wereld te winnen, we missen sturing. Daar blijven we aan werken.”
