Terug naar het Nederland met een sociaal gezicht
"Wat zou het mooi zijn, als wat wij doen, bijdraagt aan meer gastvrijheid in ons land, met een socialer gezicht." Voor Jan Brinkers, beleidsadviseur belangenbehartiging bij seniorenorganisatie KBO-PCOB, gaat de samenwerking binnen de Toiletalliantie verder dan ‘alleen maar een paar toiletten’. “Het gaat om het tegengaan van eenzaamheid, volledig mee kunnen doen in de maatschappij.”
Zo’n vijftien jaar geleden zag Jan (toen nog werkzaam bij voorganger Unie KBO) een gevaarlijke trend in Nederland: steeds meer openbare toiletten verdwenen. “We zijn bijvoorbeeld veel in gesprek geweest met NS over het verdwijnen van toiletten in treinen. Natuurlijk adviseerden we tegen, maar het gebeurde toch. Achteraf gezien waren het bizarre gesprekken, we hebben het serieus gehad over het gebruik van een plastuit voor dames, achter een scherm. Daar hebben we tegelijkertijd hard om gelachen en gehuild.” Voor Jan was het de druppel die de emmer deed overlopen; hier moest iets gebeuren.
Toiletten voor iedereen
“Achteraf zie je vaak pas de grote veranderingen, ze gaan in stapjes. Maar nu zie je de trend van toen heel duidelijk; met het verdwijnen van steeds meer openbare toiletten, verdween ook het sociale gezicht in Nederland. Ik snap natuurlijk: toiletten zijn onhandig en duur, maar betekent dit dat je het niet moet doen? In Frankrijk of Denemarken is het wel heel normaal om toiletten vanuit sociaal oogpunt aan te bieden.” Jan strijdt vanuit de seniorenorganisatie KBO-PCOB voor ouderen, onder andere omdat zij vaker naar het toilet moeten en zo meer bewegingsvrijheid krijgen, zodat zij volledig kunnen participeren in de maatschappij. Maar hij benadrukt dat toiletten er voor iedereen moeten zijn, niet alleen voor bepaalde groepen. “We hebben het binnen de Toiletalliantie ook altijd heel belangrijk gevonden te benadrukken dat de strijd voor openbare toiletten niet alleen voor de ziek, zwak en misselijken is. Doordat we ook samenwerken met partijen als Rover en de Fietsersbond kunnen we dat verder uitdragen.”
Start bij het bewustzijn
Door de samenwerking, inmiddels tussen twaalf alliantiepartners en zestien ‘vrienden’, wordt aandacht gevraagd voor het onderwerp. De kracht van de KBO-PCOB zit in het groot aantal leden en lokale afdelingen verspreid over heel Nederland. Daar komen de klachten binnen over het tekort aan toiletten, en daar zijn ook vaak contacten met wethouders of raadsleden. “In onze communicatie naar de achterban benadrukken we: kijk juist ook in een vreemde omgeving. Want in je eigen omgeving accepteer je meer, je weet de adresjes, alternatieven voor dit soort voorzieningen. Daarom vragen we leden en afdelingen gastbezoeken bij elkaar te doen en laten ze dan terugkoppelen wat ze misten. Het gaat in eerste instantie echt nog veel over bewustzijn. Je hebt het als bewoner al niet in de gaten, laat staan de gemeente.”
Veel reacties
Door de vele reacties van leden weet de vereniging precies wat er speelt, en kunnen ze concrete acties ondernemen. “Dat zie je bijvoorbeeld in het artikel dat we laatst publiceerden, met daarin het verhaal van een man die niet naar het toilet kon bij de lokale supermarkt. We hebben die supermarkt direct gebeld, en vanaf nu stellen ze hun toilet open, als nieuw beleid. Zo eenvoudig kan het zijn, maar een grote verbetering in het leven van deze meneer.” Op het artikel kwamen veel reacties van mensen die zich herkenden in de situatie, met zowel negatieve als positieve ervaringen. Bijvoorbeeld dit handgeschreven briefje: Plots weer drang! Toilet niet te gebruiken – verstopt – roepen – winkeljuffrouw neemt me mee – net als we het magazijn in zijn – te laat! Gevolg: vies, bij mij en op de vloer. Hulde aan deze lieve dame. Ze rukte papier, doeken, dweil etc. aan en zelfs hielp ze mijn bips schoonmaken. “Och mevrouw, niet erg, mijn moeder heeft het ook!” Wat een schat! Lieve jonge juffrouw nogmaals dank! Jan: “Superfijn dat er dit soort mensen op de wereld zijn, maar eigenlijk had het natuurlijk in eerste instantie al niet moeten gebeuren.”
Vertrouwen in de toekomst
Jan ziet de laatste jaren veranderingen, verbeteringen. “Gelukkig zijn in de meeste treinen de toiletten weer terug! En we zien meer supermarkten die rekening houden met de groep die behoefte heeft aan en toilet, en zelfs langzaamaan meer bewustzijn en beleid bij gemeenten. Het zijn kleine stapjes, maar ik zie het de goede kant op gaan. Ik weet natuurlijk dat er ook tegenbewegingen zijn, maar ik zie ook dat we weer meer naar elkaar omzien, aandacht hebben voor elkaar, dat het sociale gezicht langzaamaan weer terugkomt in Nederland. Uiteindelijk is onze doelstelling dat de Toiletalliantie volledig overbodig is, dan is het vanzelfsprekend dat er voldoende openbare toiletten zijn.”
Lees meer ervaringen
Skateparken voor iedereen – ook als je naar de wc moet
In de hoofdzakelijk mannelijke skatewereld zijn openbare toiletten zeldzaam. Tot voor kort. Want sinds Nanja van Rijsse zich hier hard voor maakt, boekt ze succes na succes in Amsterdam.
Hoe drie scholieren de Provincie Utrecht in actie kregen
Enige tijd geleden diende André van Schie (fractievoorzitter VVD Provincie Utrecht) een motie in voor meer toiletten in Utrechtse natuur- en recreatiegebieden. Deze wilde hij nieuw leven inblazen en hij zette drie scholieren van het Gerrit Rietveld College in Utrecht aan het werk. Zij konden zowel probleem als oplossing in kaart brengen. Aukje Kloosterman, Fabienne Waitz en Berend Kramers gingen aan de slag.
